Neden Pek Çok IB Öğrencisi Yeterince Yönlendirilmediğini Hissediyor?

Geçtiğimiz günlerde bir IB öğrencisi, uzun bir Extended Essay çalışmasından sonra mesajla teşekkür etti. Fakat son mesajı aklımdan çıkmadı:

“Benim rehber öğretmenim bunların hiçbirinden bahsetmedi… neden?” 🤦‍♀️

Bu aslında bireysel bir durum değil. Öğrenci zeki, çalışkan ve sorumluluk sahibi, zorlanmasının sebebi motivasyon eksikliği değil; temel beklentilerin kendisine hiç açıkça anlatılmamış olmasıydı. Ve gerçek şu ki, bu durum IB Diploma Programı boyunca sık sık yaşanıyor.

Peki neden pek çok IB öğrencisi yeterli rehberlik almadığını hissediyor? Bu sadece öğrencileri değil, aynı zamanda velileri ve öğretmenleri de etkileyen bir eksiklik.

“Yerleşik Rehberlik” Yanılgısı

Uluslararası Bakalorya (IB), genellikle bütüncül ve destekleyici bir program olarak tanıtılır. Veliler, IB’nin küresel çapta tanınan ve zorlu bir sistem olmasından dolayı, okulların da aynı derecede güçlü bir rehberlik sistemi sunmasını bekler ve buna ikna olmuş halde programa başlar. Öğrenciler de koordinatör ve öğretmenlerin Extended Essay (EE), Theory of Knowledge (TOK) veya Internal Assessment (IA) gibi ana bileşenlerin temel noktalarını açıklayacağını düşünür.

Ancak gerçekte, rehberliğin kalitesi okuldan okula, hatta aynı okul içindeki öğretmenden öğretmene büyük farklılık gösterebilir. Bazı okullar EE için atölyeler, ayrıntılı kılavuzlar ve sistematik geri bildirim döngüleri sunarken, bazıları yalnızca bir kontrol listesi ve teslim tarihini hatırlatmakla yetinir.

Sonuç?

Öğrenciler kaybolmuş hisseder — tembel veya dikkatsiz oldukları için değil, onlara standartları nasıl karşılayacakları hiçbir zaman net bir şekilde gösterilmediği için.

Bu Boşluk Neden Var?

IB eğitiminde “rehberlik boşluğunun” birden fazla nedeni var:

1. Aşırı Yüklenmiş Öğretmenler

IB öğretmenleri ders planlama, sınav değerlendirme, danışmanlık ve kulüp aktiviteleri gibi birçok sorumluluğu aynı anda üstleniyor. EE veya IA geri bildirimleri bu iş yükü içinde kaybolabiliyor.

2. Değişken IB Deneyimi

Tüm öğretmenler IB eğitimi almış ya da kriterlere hâkim değil. Yeni başlayan öğretmenler, öğrencilerle birlikte sistemi öğrenmeye çalışabiliyor. IB profesyonel gelişim imkanları sunsa da, okullar bu eğitimlere yatırım konusunda farklılık gösterebiliyor.

3. Yetersiz IB Eğitimi

IB tarafından verilen eğitim temel düzeyde bir eğitim, bu nedenle süreçlerin yönetilmesinde öğretmenlerin de birbirlerinden veya koordinatörlerinden yeterli rehberliği alması gerekiyor.

4. Bağımsızlık Yanılgısı

IB, öğrencilerin bağımsız öğrenmesini teşvik ediyor. Bu değerli bir yaklaşım olsa da, çoğu zaman fazla uç noktaya taşınıyor: öğrenciler, aslında açıkça öğretilmesi gereken konularda (örneğin, deneylerde kontrol edilen değişkenlerin nasıl gerekçelendirileceği veya TOK makalesinin nasıl yapılandırılacağı) kendi başlarına bırakılıyor.

5. Velilerin Sınırlı Bilgisi

IB’yi kendisi deneyimlememiş veliler, okulların “her şeyi anlatacağını” varsayıyor. Şeffaflık eksikliği, velilerin çocuklarının hangi rehberlikten mahrum kaldığını fark etmesini zorlaştırıyor.

Eksik Rehberliğin İnsani Bedeli

Öğrenciler İçin

• Stres ve kafa karışıklığı: Sorumluluk sahibi öğrenciler bile temel unsurları kaçırdığını geç fark edince panikleyebiliyor.
• Adaletsiz sonuçlar: Notlar, öğrencinin yeteneğinden çok aldığı rehberliğe bağlı hale gelebiliyor.
• Güven kaybı: Yetersiz hisseden öğrenciler, sorunun sistemde değil kendilerinde olduğunu sanabiliyor.
• Kalitesiz ürünler: Eksik rehberlik nedeniyle çoğu öğrenci ve veli son noktaya kadar neyin eksik veya hatalı olduğunu fark edemeyebiliyor.

Veliler İçin

• Hayal kırıklığı: Çocuklarının çok çalıştığını ama sonuç alamadığını görüyorlar.
• Çaresizlik: IB sistemini bilmedikleri için devreye etkili bir şekilde giremiyorlar.

Öğretmenler İçin

• Tükenmişlik: Öğrencilerine destek olmak isteyen öğretmenler, yük altında ezilebiliyor.
• Tutarsızlık: Başarı, öğrencinin hangi öğretmeni denk getirdiğine bağlı olabiliyor.

“İyi Rehberlik” Nasıl Olmalı?

Okullar tutarlı bir şekilde güçlü rehberlik sunsaydı, IB öğrencileri şunları öğrenirdi:

• Beklentilerin netliği: Her kriterin tam olarak ne istediği.
• Uygulamalı beceriler: Kaynakça oluşturma, geçerli deney tasarlama, eleştirel düşünme gibi.
• Geri bildirim döngüleri: Teslim tarihlerinden çok önce geri bildirim alma ve uygulama fırsatları.
• Bütüncül yaklaşım: EE, TOK ve CAS arasındaki bağlantıları gösterme.
• Duygusal destek: Akademik görevlerin yanında zaman yönetimi ve refahın da önemsenmesi.

Rehberlik Açığını Kapatmak İçin Çözüm Önerileri

Öğrenciler İçin

• Sessizlik, işlerin yolunda olduğu anlamına gelmez. Açık geri bildirim talep edin.
• Belirli bir kritere dayanmayan olumlu veya olumsuz her tür dönütü dikkalice reddedin. "Çok iyi olmuş" veya "Bu hiç olmamış" gibi dönütlerin sürecin ve ürünün kalitesi üzerine maddi bir katkısı yoktur.
• Harici kaynaklardan yararlanın — rehber kitaplar, çevrimiçi topluluklar veya mentorlar size bu kadar yardımcı olabilir. En değerli kaynaklardan birisi üst sınıflardaki veya mezn olmuş öğrencilerdir. En azından onların deneyimlerinden öğrenebilirsiniz.
• Çalışmanızı internetteki IB örnekleriyle karşılaştırın.

Veliler İçin

• IB’nin temel yapısını öğrenin. Lütfen Whatsapp gruplarından veya sosyal medyadan duyduğunuz, herhangi bir kaynağa dayanmayan, kulaktan dolma bilgilere itibar etmeyin.
• Çocuğunuzu kriterler ve teslim tarihlerini takip etmeye teşvik edin.
• Okulun tutarsız davrandığını fark ederseniz, daha net iletişim talep edin.

Okullar İçin

• Öğretmenleri sistematik şekilde eğitin — tek seferlik değil, sürekli.
• Tüm öğrencilere aynı temel bilgiyi sağlayacak ortak kaynaklar üretin.
• Öğrenci-danışman etkileşimlerini izleyerek adaleti sağlayın.
• Bağımsızlığı destekleyin ama oyunun kurallarını öğretmeden öğrencileri yalnız bırakmayın.

Rehberlikte Eşitlik Çağrısı

IB, en iyi halinde, dayanıklı, eleştirel düşünebilen ve küresel bakış açısına sahip öğrenciler yetiştirir. Fakat rehberlik eksik olduğunda, program öğrenmeden çok “şansa bağlı” bir sınava dönüşebilir.

Aynı zekâya ve çabaya sahip iki öğrenci, yalnızca okullarının sağladığı rehberlik farkı nedeniyle bambaşka sonuçlar alabilir.

Çalışkan bir öğrenci temel beklentilerden habersiz kalmamalı.
Bir veli sürecin tamamen dışında bırakılmamalı.
Bir öğretmen desteklenmeden öğrencisini desteklemek zorunda kalmamalı.

Okullar bu rehberlik boşluğunu kapatana kadar, pek çok IB öğrencisi şu acı verici cümleyi tekrar etmeye devam edecek:

“Bunu bana neden daha önce kimse söylemedi?”